εικονομαχία

εικονομαχία
Διαμάχη γύρω από το θέμα των ιερών εικόνων, η οποία εξελίχθηκε σε θρησκευτική κρίση, που συντάραξε για έναν και περισσότερο αιώνα (726-843) τη Βυζαντινή αυτοκρατορία. Μπορεί να διαιρεθεί σε δύο περιόδους· η πρώτη αφορά την περίοδο 726-780 και η δεύτερη την περίοδο 813-843, με ανάπαυλα κατά τα έτη 780-813. Ξεκίνησε το 726, όταν ο αυτοκράτορας Λέων Γ’ ο Ίσαυρος ανέφερε σε έναν λόγο του ότι οι εικόνες ήταν είδωλα (και έπρεπε φυσικά να καταργηθούν), υποκινούμενος βασικά από θρησκευτικούς λόγους (καταπολέμηση ορισμένων λαϊκών τάσεων προς την ειδωλολατρία), αλλά και πολιτικούς (περιορισμός της υπερβολικής δύναμης των μοναχών). Οπωσδήποτε, η ασάφεια και η λακωνικότητα των πηγών έχουν δημιουργήσει πολλές ερμηνείες ως προς τα αίτια της ε. Την ε. επιδοκίμασε η σύνοδος της Κωνσταντινούπολης (730), η οποία δέχτηκε τις αυτοκρατορικές απόψεις, την καταδίκασαν όμως αμέσως οι Ρωμαίοι ποντίφικες, οι οποίοι απαγόρευσαν ακόμα και με τη βία τη διάδοσή της στη Δύση. Ζήτησαν μάλιστα γι’ αυτό τη βοήθεια των Φράγκων, γεγονός που είχε σοβαρές ιστορικές συνέπειες (φραγκοπαπική συμμαχία, ίδρυση στα βυζαντινά εδάφη της Ιταλίας της χορηγίας του Αγίου Πέτρου, του βασιλείου των Λογγοβαρδών, ίδρυση της αυτοκρατορίας των Καρολιδών). Όταν τα μέτρα κατά των εικονολατρών έγιναν ακόμα αυστηρότερα την εποχή του Κωνσταντίνου Ε’, διαδόχου του Λέοντα Γ’, οι μοναχοί αντέδρασαν έντονα, αντιμετωπίστηκαν όμως με σκληρότητα και οι μοναστικές περιουσίες δημεύθηκαν. Τους νόμους κατά των εικονολατρών ανακάλεσε η αυτοκράτειρα Ειρήνη (7η Οικουμενική Σύνοδος, 787, με συμμετοχή αντιπροσώπων της Ρώμης), τους επανέφεραν όμως οι διάδοχοί της και κυρίως ο Λέων Ε’ στις αρχές του 9ου αι. Η ε. έπαυσε οριστικά την εποχή της αυτοκράτειρας Θεοδώρας (843), οπότε αποκαταστάθηκε η εικονολατρία με την αναστήλωση των εικόνων (11 Μαρτίου 843). Η ημέρα αυτή γιορτάζεται σήμερα την πρώτη Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής (Κυριακή της Ορθοδοξίας). Η ε. δεν πέτυχε γενικά τους σκοπούς που είχε επιδιώξει· ούτε διατηρήθηκε μετά την αναστήλωση των εικόνων. Μια ουσιαστική, αλλά πάντως έμμεση συνέπειά της, ήταν ότι υπήγαγε τον ελληνισμό στο πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης με την κατάταξη στη δικαιοδοσία του (από τον Λέοντα Γ’ Ίσαυρο) όλων των επισκόπων που βρίσκονταν στο βυζαντινό έδαφος. Όταν εξετάζεται υπό ένα άλλο πρίσμα, η νίκη των εικονολατρών δεν ήταν μόνο νίκη των μοναχών. Ο Διονύσιος Ζακυθηνός (1905−1993), καθηγητής πανεπιστημίου και ακαδημαϊκός, αναφέρει τα εξής όσον αφορά το ζήτημα της ε.: «Εν τελευταία αναλύσει, η ε. εκδηλούται ως ανταγωνισμός μεταξύ του ελληνικού και του ασιατικού πνεύματος, ως πάλη της γεωμετρικής γραμμής, της σχηματικής παραστάσεως, προς την καμπύλην γραμμήν, προς τας πλαστικάς και πεπερασμένας γραμμάς του ελληνικού ολυμπιακού πνεύματος. Επί έναν και πλέον αιώνα, νικηφόρος η Ανατολή εφαίνετο ότι θα επέβαλλε την σφραγίδα της εις το πολύμορφον Βυζάντιον. Ο κλονισμός υπήρξε μέγιστος, αλλά η ελληνορωμαϊκή παράδοσις υπερίσχυσε τελικώς και από την εικονοκλαστικήν κρίσιν εδημιούργησε τας προϋποθέσεις προς πνευματικάς εξορμήσεις και νέας πνευματικάς μορφάς». Ανεικονικός διάκοσμος των χρόνων της εικονομαχίας στον ναό της Αγίας Κυριακής στη Νάξο.
* * *
η (Μ εἰκονομαχία)
1. ο αγώνας εναντίον τής προσκυνήσεως τών ιερών εικόνων
2. η μεταρρυθμιστική κίνηση που εκδηλώθηκε στο Βυζάντιο (730-843 μ.Χ.).

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Нужна курсовая?

Look at other dictionaries:

  • εικονομαχία — η 1. ο αγώνας εναντίον των εικονολατρών. 2. θρησκευτικοπολιτική διαμάχη, που διαίρεσε τους Βυζαντινούς σε δύο στρατόπεδα (εικονομάχους και εικονολάτρες) …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • ναξος — I Νησί των Κυκλάδων, το μεγαλύτερο σε έκταση (428 τ. χλμ.) Α της Πάρου και Ν της Δήλου και της Μυκόνου. Διοικητικά αποτελεί επαρχία του νομού Κυκλάδων. Έχει ωοειδές σχήμα και λίγο διαμελισμένες ακτές, το ανάγλυφό της διαμορφώνεται από μια βασική… …   Dictionary of Greek

  • Βυζαντινή αυτοκρατορία — I Β.α., ή αλλιώς Μεταγενέστερο Ρωμαϊκό ή Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος, αποκαλείται συμβατικά το ανατολικό τμήμα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Πρωτεύουσα του τμήματος αυτού, που μετά την κατάλυση του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους συνέχισε περίπου για έντεκα… …   Dictionary of Greek

  • Ελλάδα - Ιστορία (Βυζάντιο, Τουρκοκρατία) — ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΧΡΟΝΩΝ Η ιστορία του Βυζαντίου, μακρόχρονη και περιεκτική σε γεγονότα, παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Οικοδομημένη πάνω στα θεμέλια ενός οργανωμένου και ισχυρού ρωμαϊκού κράτους, κατέληξε σε μια δομή καθαρά… …   Dictionary of Greek

  • Ελλάδα - Τέχνη (Βυζάντιο) — Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΤΕΧΝΗ Για τους περισσότερους ανθρώπους το Βυζάντιο αντιπροσωπεύει ένα κράτος που επέζησε για σχεδόν 1.200 χρόνια και συνέβαλε σημαντικά στη διάδοση του χριστιανισμού και στη διαφύλαξη του αρχαίου ελληνικού και ρωμαϊκού πνεύματος. Για… …   Dictionary of Greek

  • Ίσαυροι — Βυζαντινή δυναστεία, η οποία προερχόταν από την Ισαυρία (βλ. λ.) της Μικράς Ασίας – παρότι τόπος γέννησης του ιδρυτή της δυναστείας, Λέοντα Γ’, ήταν η Γερμανικεία της Συρίας. Χάρη στα δύο πρώτα μέλη της, η δυναστεία των Ι. διαδραμάτισε ιδιαίτερο… …   Dictionary of Greek

  • Иконоборчество — Эта статья об иконоборчестве в Византийской империи; о других странах см.: Иконоборчество (значения). Миниатюра из Хлудовской псалтири: аллегорическое изображение иконоборчества. «И дали мне в пищу желчь, и в жажде моей напоили меня уксусом». Ху …   Википедия

  • Иконоборство — Эта статья о иконоборчестве в Византийской империи, про это движение в других странах см. Иконоборчество (значения) Миниатюра из Хлудовской псалтири: аллегорическое изображение иконоборчества. «И дали мне в пищу желчь, и в жажде моей напоили меня …   Википедия

  • Иконоборцы — Эта статья о иконоборчестве в Византийской империи, про это движение в других странах см. Иконоборчество (значения) Миниатюра из Хлудовской псалтири: аллегорическое изображение иконоборчества. «И дали мне в пищу желчь, и в жажде моей напоили меня …   Википедия

  • Иконоклазм — Эта статья о иконоборчестве в Византийской империи, про это движение в других странах см. Иконоборчество (значения) Миниатюра из Хлудовской псалтири: аллегорическое изображение иконоборчества. «И дали мне в пищу желчь, и в жажде моей напоили меня …   Википедия

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”